De Hem

In De Hem is sprake van een compact hart dat verwijst naar de kleine omvang van een dorp met smalle straatjes. De toegangsweg van een dorp is vaak voorzien van lintbebouwing, zo ook in De Hem. Soms is er een opvaart met een kleine havenkom als vaarverbinding met de omgeving. In De Hem zijn meerdere opvaarten waar langs het water gewoond wordt. Een hofje aan de rand van het dorp is een herkenbaar element dat aan de westzijde van het hart in een eigentijdse vorm terugkomt. Aan de dorps­rand en/of in het lint zijn voorname woningen vaak gepositioneerd. In De Hem zijn plekken voor een bijzondere woning of een bijzonder functie. Aan de oostrand staan de woningen aan het open polderland met een voetpad langs de voordeur, een verwijzing naar voetpaden zoals kerkepaden in het open land. Soms is aan een vaarweg bij een dorp een klein bedrijf gegroeid. Aan de Wirdumervaart is ruimte voor een cluster woningen dat daarnaar verwijst. Tot slot is er plek voor woningen op een wat grotere kavel.

Oostrand
De oostrand van het plangebied grenst aan de Wirdumervaart en polder de Houn. Aan deze oostrand is ruimte vrijgehouden voor een open groene zone waarin het bestaande lage maaiveld behouden blijft. De afstand tussen de voorge­nomen bebouwing en de oever van de Wirdumer­vaart varieert van 60 tot 100 meter.

De groene zone kan benut worden als gebied om te vernatten door sloten en greppels te verbre­den en nieuwe toe te voegen. De natuurwaarden kunnen zo verhoogd worden en regenwater kan bij hevige buien tijdelijk opgevangen worden.

De woningen aan de rand, die een fraai uitzicht op dit gebied hebben, worden ontsloten via een voetpad aan de voorkant. De auto blijft aan de achterkant. Het voetpad dient dan ook als recre­atief pad voor bezoekers en wandelaars.

Aan de noordkant van de fietsbrug over de Wirdu­mervaart is een korte opvaart naar een haventje met een rijtje woningen aan het water. Het zorgt voor een herkenningspunt in de fietsroute tussen Wiarda en De Klamp en draagt bij aan de sociale veiligheid van de route. De afstand tussen deze woningen en de Wirdumervaart is ongeveer 60 meter.

Noordrand
De noordrand grenst aan de woonbuurt "Haven' van Goutum en wordt gevormd door een be­vaarbare watergang. In het bestemmingsplan dat op deze plek geldt is een zone aangegeven waarbinnen niet gebouwd kan worden. Met deze aanduiding is al geanticipeerd op de toe­komstige bebouwing van 'De Hem' die in dit docu­ment beschreven wordt. De voorgestelde bebou­wing ligt buiten deze grens en voldoet daarmee.

Wonen aan het water
De noordrand wordt een waterrijk gebied waar vrijstaande woningen met de tuinen aan het water liggen. De bestaande vaart wordt doorge­trokken en krijgt vier korte opvaarten. Aan de oostzijde loopt de brede groene zone langs de Wirdumervaart door in een soort landtong. Deze landtong en de koppen van de straatjes worden met natuurlijke beplanting ingericht van rietoevers, struweel en bomen. Het zorgt voor een visuele afscheiding tussen de bestaande wo­ningen van Goutum en de nieuwe woningen van De Hem. Het vormt zo ook een natuurlijke en wa­terrijke zone die het gebied langs de Wirdumer­vaart verbindt met de westkant van het gebied.

Westrand
De westrand grenst aan de Wergeasterdyk, de historische weg van Leeuwarden naar Wergea. De weg en het gebied erachter wordt gekenmerkt door opgaande beplanting. Naast de laanbomen zijn er singels of houtwalletjes op sommige kavelgrenzen. De forse beplanting op het terrein van het crematorium heeft de uitstraling van een bos. In de westrand wordt dit bosachtige land­schap doorgezet door de aanleg van bosjes, sin­gels en bomenrijen. Deze beplantingen vormen oost-west gerichte stroken waardoor het vanaf de Wergeasterdyk als een gevarieerde bosrand overkomt, maar haaks van de weg zijn doorkijk­jes mogelijk.

Coulisselandschap
In dit coulisselandschap is ruimte vrijgemaakt voor bijzondere woonvormen zoals een hofje, geschakelde Tiny House achtige woningen, patio's of andere concepten. Het idee is dat binnen dergelijke concepten ook een deel van de groene omgeving wordt meegenomen. Dit is indicatief te zien aan de afwijkende kleur van het bos.

Grotere kavels
In de noordwesthoek is ruimte gemaakt voor een cluster van vrijstaande woningen op ruime kavels.

Hart
Het centrale deel van het buurtschap, het hart, ligt in het midden van het gebied. Hier zijn de woningen gegroepeerd rondom een open ruimte die de maat heeft van een kleine terp. Het idee is om deze plek van gras iets verhoogd aan te leggen en te omzomen met bomen en hagen (A). De plek verwijst op die manier naar een 'lege terp', de hoge plek in het hart van een dorp waar als het ware de kerk 'gestaan zou kunnen heb­ben'. De groene plek in het hart kan een speel- en ontmoetingsplek worden. De woningen staan relatief dicht op elkaar en bestaan voornamelijk uit rijwoningen van één laag of twee lagen met kap. De straatjes zijn smal en autovrij. In het hart komen drie hoofdfietsroutes bij elkaar. Het hart verbindt Wiarda, Leeuwarden/Goutum en De Klamp met elkaar. De fietsroutes hebben een prominente plek in het gebied.

Entree
De hoofdstraat naar De Hem ligt in het verlengde van de Sudertrimdielsdyk. De straat begint met een 'slinger' vanaf een nieuwe rotonde waardoor er visueel wel een onderbreking is en de snelheid beperkt wordt. De 'oude' route waaraan De Hem is 'ontstaan' kenmerkt zich door een gevarieerde lintbebouwing naar het hart van het buurtschap. Vanaf de Sudertrimdielsdyk is er zo ook een dui­delijke afbouw in snelheden van 50 via 30 naar 15 km/u.

Zuidrand
Het zuidelijk deel van De Hem grenst ook aan de Wirdumervaart. Het zuidelijk deel grenst ook aan het buurtschap De Klamp dat ten westen ligt. Voor de herkenbaarheid van de buurtschappen is het van belang dat er onderling een minimale afstand is die landschappelijk is ingevuld, zodat men het ene buurtschap uit gaat en het andere in.

Bij de fietsbrug naar Wiarda is een cluster van drie gebouwen aan het water gedacht. Het zijn gebouwen die iets hoger zijn dan eengezinswo­ningen, maar deze zijn wel afgedekt met een kap. In deze gebouwen kunnen appartementen worden ondergebracht, al dan niet in combinatie met grondgebonden woningen. De drie gebouwen staan aan een kleine havenkom die uitmondt in de Wirdumervaart.

Tussen dit cluster en De Klamp is groene ruimte gereserveerd. Hier is ruimte voor een ontmoe­tingsplek voor zowel De Klamp als De Hem, voor een buurtfeest en/of een wat grotere speelvoor­ziening al dan niet in combinatie met water.

Ten noorden hiervan is een grote kavel gere­serveerd voor bijzondere woningen en/of een bijzondere functie. Ten westen daarvan zijn vrijstaande woningen gedacht die ontsloten zijn via een oprit naar het noorden en die het uitzicht naar het zuiden benutten.